| Kategorija: |
Ekonomske statistike |
| Oblast: |
Nacionalni računi |
| Istraživanje / popis: |
Bruto nacionalni dohodak |
Napomena: Ukoliko imate neko pitanje u vezi metapodataka, obratite se nadležnima u MONSTAT-u.
| 1. Kontakt podaci Vrh |
| 1.1. Nadležna organizacija: |
Uprava za statistiku Crne Gore - MONSTAT |
1.2. Nadležna organizaciona
jedinica: |
Odsjek statistike godišnjih nacionalnih racuna |
| 1.5. Adresa kontakta: |
IV Proleterske br. 2 , 81000 Podgorica, Crna Gora |
| 3. Prezentacija statističkih podataka Vrh |
| 3.1. Opis podataka: |
Bruto nacionalni dohodak u tržišnim cijenama je jednak bruto domaćem proizvodu umanjenom za primarni dohodak koji rezidentne jedinice plaćaju nerezidentnim jedinicama i uvećanom za primarni dohodak koji rezidentne jedinice primaju od sektora inostranstva. To su naknade zaposlenih koje rezidenti primaju od nerezidenata i plaćaju nerezidentima kao i prihod od imovine koji primaju rezidenti i plaćaju nerezidentima. |
3.2. Klasifikacije koje se koriste
u istraživanju / popisu: |
- Usvojeni standard je Evropski sistem nacionalnih računa (ESA 2010.). Ovo je najnoviji međunarodno kompatibilan računovodstveni okvir za sistematski i detaljan opis ekonomije.
- KD 2010, koja je usklađena sa evropskom klasifikacijom djelatnosti NACE Rev. 2.
- Priručnik za izradu platnog bilansa i međunarodne investicione pozicije (šesto izdanje, MMF) |
3.3. Sektori obuhvaceni
istraživanjem / popisom: |
Ukupna nacionalna ekonomija i sektor inostranstva. |
3.4. Statistički pojmovi koji
se javljaju u istraživanju /
popisu: |
BDP - Bruto domaći proizvod
BDP u tržišnim cijenama je konačni rezultat proizvodne aktivnosti rezidentnih proizvođačkih jedinica i definisan je na tri načina:
1. BDP prema proizvodnom pristupu predstavlja sumu bruto dodatih vrijednosti u svim NACE djelatnostima + Porezi minus subvencije na proizvode. Bruto dodata vrijednost (BDV) = Bruto vrijednost proizvodnje umanjena za intermedijalnu potrošnju.
2. BDP prema potrošnom pristupu predstavlja sumu potrošnih kategorija
a. Finalna potrošnja domaćinstava i neprofitnih ustanova u službi domaćinstava
b. Finalna potrošnja države
c. Bruto investicije u osnovna sredstva
d. Promjene u zalihama
e. Izvoz roba i usluga - Uvoz roba i usluga
3. BDP prema prihodnom pristupu: Naknade zaposlenima + Bruto poslovni višak i mješoviti dohodak + Porezi minus subvencije na proizvodnju i uvoz.
Tranzicija od bruto domaćeg proizvoda (BDP) do bruto nacionalnog dohotka (BND) je moguća korišćenjem podataka o primarnim dohocima između rezidenata i nerezidenata. To su naknade zaposlenima koje rezidenti primaju od nerezidenata i plaćaju nerezidentima kao i prihod od imovine koji primaju rezidenti i plaćaju nerezidentima. Prelazne stavke od BDP do BND su identične sa komponentama prihoda u Platnom bilansu (BPM6).
Naknade zaposlenima prestavljaju ukupna primanja, u novcu ili u naturi, koje poslodavac plaća zaposlenom za posao koji je zaposleni obavio u obračunskom periodu.
Prihod od imovine stvara se kad vlasnici finansijskih sredstava i prirodnih resursa stave finansijska sredstva i prirodne resurse na raspolaganje drugim institucionalnim jedinicama. Prihod koji nastane upotrebom finansijskih sredstava naziva se prihod od investicija, dok se prihod koji nastane upotrebom prirodnih resursa naziva zakupninom. Prihod od imovine je zbir prihoda od investicija i zakupnine. |
| 3.5. Statistička jedinica: |
Za obračun Bruto nacionalnog dohotka u tržišnim cijenama kombinuju se podaci iz raznih statističkih izvora, te samim tim ne postoji zajednički referentni okvir za uzorak. ESA 2010 razlikuje dvije vrste jedinica i dva načina podjele ekonomije koji služe različitim analitičkim ciljevima a nastaju:
- grupisanjem institucionalnih jedinica u sektore na osnovu njihovih glavnih funkcija, ponašanja i ciljeva;
- grupisanjem lokalnih poslovnih jedinica u djelatnosti na osnovu njihove aktivnosti. |
| 3.6. Statistička populacija: |
Koncept statističke populacije ne može se strogo primijeniti u kontekstu nacionalnih računa jer nacionalni računi kombinuju podatke iz različitih izvora podataka. |
| 3.7. Referentna oblast: |
Crna Gora |
| 3.8. Vremenska pokrivenost: |
2010-2021 |
| 3.9. Osnovni (bazni) period: |
Nije primjenljivo |
| 6. Institucionalno ovlašćenje Vrh |
6.1. Pravni akti i drugi
dogovori: |
Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike (Sl.list Crne Gore br. 18/12 i 47/19) definisane su odredbe za prikupljanje, obradu i diseminaciju podataka.
Zakon pruža Upravi za statistiku pravno ovlašćenje da prikuplja i pristupa podacima potrebnim za sprovođenje Programa i Godišnjeg plana.
Zakon daje prioritet upotrebi administrativnih podataka, kao i pravo pristupa individualnim podacima koji su rezultat istraživanja ostalih proizvođača zvanične statistike.
Kao dopuna zakonskim odredbama, Uprava za statistiku je potpisala više memoranduma o saradnji sa imaocima administratvnih podataka. |
| 6.2. Dijeljenje podataka: |
Potpisani Sporazumi o saradnji sa proizvođacima zvaniđne statistike:
1. Upravom carina
2. Poreskom upravom
3. Ministarstvom finansija
4. Centralnom bankom Crne Gore
5. Trilateralni sporazum (MONSTAT, Min.fnansija i CBCG)
Međunarodne institucije:
1. EUROSTAT
2. UN organizacije
3. MMF
4. Svjetska banka |
| 7. Povjerljivost statističkih podataka Vrh |
| 7.1. Povjerljivost - politika: |
članovi 53-60 Zakona o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike ("Sl.list Crne Gore" br. 18/12 i 47/19) daju okvir za zaštitu, korišćenje i prenos povjerljivih podataka. Uprava za statitistiku je izradila dva sveobuhvatna Pravilnika koji pokrivaju procedure za zaštitu ličnih podatka, kao i vođenje pojedinačnih evidencija. U cilju realizacije zakonskog okvira o funkcionisanju bezbjednosnog sistema i statističke povjerljivosti usvojen je Pravilnik o čuvanju statističkih podatka kojim se uređuje način, vrijeme, tehnički uslovi i organizacija čuvanja statističkih podataka, radi sprečavanja njihovog uništavanja, otuđivanja i neovlašcenog korišćenja, kao i Pravilnik o sadržaju i načinu vođenja evidencije o korisnicima individualnih statističkih podataka kojim se propisuje sadržaj i način vođenja evidencije o korisnicima individualnih statističkih podatka.
članom 59 pristup povjerljivim podacima zvanične statistike ograničen je na lica koja obavljaju poslove i zadatke kod proizvođača zvanične statistike i do stepena u kojem su ti podaci neophodni za proizvodnju zvanične statistike. Lica koja obavljaju poslove i zadatke kod proizvođača zvanične statistike dužna su da potpišu Izjavu o poštovanju principa povjerljivosti.
Zakon o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike je u skladu sa Regulativom 223/2009 i Regulativom (EU) 2015/759 od 29. aprila 2015. godine koje regulišu i odredbe povjerljivosti.
Vlada Crne Gore je usvojila Izjavu o posvećenosti povjerenju u zvaničnu statistiku Crne Gore (Commitment of Confidence). |
7.2. Povjerljivost - tretman
podataka: |
Povjerljivost, tretman podataka je definisan Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike, član 54-61, (Sl. list br. 18/12). |
| 8. Pravila diseminacije Vrh |
8.1. Kalendar objavljivanja
podataka: |
Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike ("Sl.list Crne Gore" br. 18/12) se propisuje da proizvođaci zvanične statistike pripremaju, ažuriraju i objavljuju Kalendar objavljivanja statističkih podataka. Objavljuje se na internet stranici Uprave za statistiku najkasnije do 20. decembra za narednu godinu, za sve proizvođace zvanične statistike koji uključuje datume objavljivanja statističkih podataka. Svaka promjena u datumu objavljivanja u Kalendaru objavljuje se unaprijed u skladu sa Procedurom o neplaniranim revizijama. |
8.2. Pristup kalendaru
(link ili referenca): |
http://www.monstat.org/cg/page.php?id=12&pageid=12 |
| 8.3. Korisnički pristup: |
Opšti cilj proizvođača zvanične statistike jeste zadovoljenje potreba svojih korisnika i da na razumljiv način učini dostupnim svim korisnicima statističke podatke u isto vrijeme i pod istim uslovima. Uprava za statistiku je u obavezi da proizvodi i vrši diseminaciju zvanične statistike na objektivan, transparentan i profesionalan način, tako da svi korisnici budu ravnopravno tretirani. |
| 10. Dostupnost i jasnoca Vrh |
| 10.1. Štampana izdanja: |
Saopštenje o Bruto nacionalnom dohotku Crne Gore. http://www.monstat.org/cg/page.php?id=1366&pageid=1365 |
| 10.2. Publikacije: |
Uprava za statistiku objavljuje sljedeće redovne publikacije: Statistički godišnjak, Crna Gora u brojkama, Mjesečni statistički pregled. Pored navedenih redovnih, Uprava za statistiku objavljuje i vanredne publikacije. Neke od najznačanijih vanrednih publikacija su sljedeće: žene i muškarci u Crnoj Gori, najčešće korišćeni statistički podaci. Sve publikacije koje publikuje Uprava za statistiku su raspoložive na sledećem linku: http://monstat.org/cg/publikacije.php |
| 10.3. Onlajn baza podataka: |
Nije dostupna. |
| 10.4. Pristup mikro-podacima: |
Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike ("Sl.list Crne Gore" br. 18/12) regulisana su pravila pod kojim spoljni korisnici mogu dobiti pristup individualnim podacima za potrebe istraživanja. članom 58 definisane su vrste naučnih i istraživačkih organizacija koje mogu dobiti takve podatke. Davanje individualnih podatka bez identifikatora moguće je isključivo na pisani zahtjev naučno-istraživačkih ustanova, u svrhu obavljanja naucno-istraživacke djelatnosti, kao i međunarodnih statističkih organizacija i proizvođača statistike iz drugih država. Istraživački subjekt potpisuje Ugovor sa Upravom za statistiku, kao i Izjavu o poštovanju principa povjerljivosti. Proizvođači zvanične statistike vode posebnu evidenciju o korisnicima i o svrsi za koju su statistički podaci dati na korišćenje. |
| 10.5. Drugo: |
Osim saopštenja dostupnih na zvaničnoj web stranici Uprave za statistiku, nema drugih oblika diseminacije. |
10.6. Dokumentacija o
metodologiji: |
https://www.monstat.org/cg/page.php?id=1001&pageid=1001 |
10.7. Dokumentacija o
kvalitetu: |
Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike ("Sl.list Crne Gore" br. 18/12 i 47/19) definisana je posvećenost kvalitetu, kojom se obezbjeđuje da proizvođači zvanične statistike u Crnoj Gori rade i sarađuju u skladu sa međunarodnim principima kvaliteta statističkog sistema.
U skladu sa Deklaracijom kvaliteta ESS, članom 338 Ugovora o funkcionisanju EU, Regulativom 759/2015 i 223/2009 i Kodeksom prakse Evropske statistike usvojena su sljedeća dokumenta:
1. Strategija kvaliteta Uprave za statistiku
2. Vodič za implementaciju Strategije kvaliteta u Upravi za statistiku;
3. Implementacioni plan |
| 11. Upravljanje kvalitetom statističkih podataka Vrh |
| 11.1. Obezbjeđivanje kvaliteta: |
Uprava za statistiku se opredijelila za implementaciju elemenata TQM (Total quality management) modela koji podstiče razvoj i unapređenje funkcionisanja:
- institucije,
- proizvodnje rezultata zvanične statistike i
- pojedinca.
U srednjem roku Zavod za statistiku se opredijelio za implementaciju TQM modela kroz sljedeće ciljeve:
1. Stroga posvećenost korisnicima i ostalim zainteresovanim stranama,
2. Kvalitetni statistički procesi i proizvodi,
3. Profesionalna orijentacija zaposlenih,
4. Stalna unapredenja,
5. Smanjenje opterećenja izvještajnih jedinica. |
| 11.2. Procjena kvaliteta: |
Nije dostupna. |
| 12. Značaj statističkih podataka Vrh |
| 12.1. Potrebe korisnika: |
Međunarodni korisnici:
- Eurostat
- Svjetska banka
- UN organizacije
- Međunarodni monetarni fond
Nacionalni korisnici:
- Ministarstva i drugi organi javne uprave
-Lokalne samouprave i
drugi organi lokalne uprave
- Centralna banka
- nevladine organizacije
- studenti
- istraživači
- mediji |
| 12.2. Zadovoljstvo korisnika: |
Uprava za statistiku je usvojila Strategiju upravljanja kvalitetom, Vodič za implementaciju Strategije upravljanja kvalitetom, kao i Implementacioni plan za sprovođenje politike kvaliteta.
U cilju mjerenja stepena do kojeg ispunjava svoje obaveze prema korisnicima i u sklopu nove politike kvaliteta, Uprava za statistiku je sprovela istraživanje o zadovoljstvu korisnika.
Rezultati istraživanja dostupni su na web stranici Uprave za statistiku, link: http://monstat.org/userfiles/file/KVALITET/2020/2_%20Izvjestaj%20o%20zadovoljstvu%20korisnika.pdf |
| 12.3. Potpunost podataka: |
Nije dostupno. |
| 13. Tačnost i pouzdanost statističkih podataka Vrh |
| 13.1. Opšta procjena: |
Kompilacija nacionalnih računa je složen zadatak koji uključuje mnogo različitih izvora podataka te samim tim nije moguće obezbijediti jednostavne, ponovljive mjere procjene tačnosti. |
| 13.2. Greška uzorka: |
Nije primjenljivo |
| 13.3. Ne-uzorkovana greška: |
Nije primjenljivo |
| 14. Pravovremenost i tačnost objavljivanja podataka Vrh |
| 14.1. Pravovremenost: |
Podaci se objavljuju u skladu sa Godišnjim planom statističkih istraživanja i Kalendarom objavljivanja statističkih podataka. Rok objavljivanja podataka je kraj septembra tekuće godine za prethodnu godinu. |
| 14.2. Tačnost: |
Nije dostupno. |
| 15. Koherentnost i uporedivost statističkih podataka Vrh |
| 15.1. Geografska uporedivost: |
Primjenom regulative (EC) br. 549/2013 koja propisuje primjenu ESA 2010 metodologije kao i drugih međunarodnih priručnika i metodologija omogućena je geografska uporedivost podataka Crne Gore sa ostalim zemljama. |
| 15.2. Vremenska uporedivost: |
Podaci su uporedivi za vremensku seriju 2010-2021.god. u skladu sa ESA 2010 metodologijom. |
| 15.3. Domen usklađenosti: |
S obzirom da se u izradi nacionalnih računa koriste praktično podaci svih statističkih oblasti i još mnogo drugih podataka, teško je naći indikator koji je moguće porediti sa trendovima BDP-a i sličnih agregata kao što je bruto nacionalni dohodak. |
| 15.4. Interna usklađenost: |
Među kategorijama koje se srijeću u nacionalnim računima je potrebna pažljiva interpretacija definicija jer se one mogu razlikovati od drugih statističkih istraživanja. |
| 17. Revizija statističkih podataka Vrh |
| 17.1. Politika revizije: |
Uprava za statistiku je usvojio politiku revizije i ista je dostupna na web sajtu http://www.monstat.org/cg/page.php?id=1493&pageid=1493 |
| 17.2. Praksa revizije: |
Politika revizije je formalno ustanovljena 25. jula 2017. Prije njenog zvaničnog proglašenja nije postojao izričito naveden raspored revizije podataka nacionalnih računa. |
| 18. Obrada statističkih podataka Vrh |
| 18.1. Izvor podataka: |
U izradi bruto nacionalnog dohotka koriste se podaci o bruto domaćem proizvodu i podaci iz računa primarnog dohotka platnog bilansa. |
18.2. Učestalost (frekvencija)
prikupljanja podataka: |
Godišnja |
| 18.3. Prikupljanje podataka: |
Nacionalni računi kombinuju podatke iz brojnih statističkih izvora. Tehnike prikupljanja podataka variraju u zavisnosti od pristupa u kompilaciji, raspoloživosti izvora podataka, pravovremenosti u objavljivanju pojedinih agregata i drugih faktora. |
18.6 Prilagođavanje
podataka: |
Prilagođavanje podataka se vrši po potrebi u slučajevima kada se koncepti i definicije prikupljenih podataka razlikuju od koncepata i definicija koji se primjenjuju u sistemu nacionalnih računa. |
