| Kategorija: |
Ekonomske statistike |
| Oblast: |
Investicije |
| Istraživanje / popis: |
Investicije u osnovna sredstva |
Napomena: Ukoliko imate neko pitanje u vezi metapodataka, obratite se nadležnima u MONSTAT-u.
| 1. Kontakt podaci Vrh |
| 1.1. Nadležna organizacija: |
Uprava za statistiku Crne Gore - MONSTAT |
1.2. Nadležna organizaciona
jedinica: |
Odsjek statistike kratkoročnih indikatora |
| 1.5. Adresa kontakta: |
IV Proleterske br. 2, 81000 Podgorica Crna Gora |
| 3. Prezentacija statističkih podataka Vrh |
| 3.1. Opis podataka: |
Cilj ovog istraživanja je da osim informisanja o investicionoj aktivnosti u zemlji, omogući obračun bruto domaćeg proizvoda prema potrošnoj metodi i utvrdi učešće bruto investicija u bruto domaćem proizvodu. Investicijama u osnovna sredstva smatraju se nabavke poslovnih subjekata, u cilju dobijanja novih osnovnih sredstava, kao i povećanja vrijednosti ili zamjene postojećih osnovnih sredstava. |
3.2. Klasifikacije koje se koriste
u istraživanju / popisu: |
NACE Rev. 2 |
3.3. Sektori obuhvaceni
istraživanjem / popisom: |
Jedinice posmatranja su svi poslovni subjekti u Crnoj Gori koji su neposredni investitori (bez obzira na to da li su u redovnom ili na probnom radu, u osnivanju ili likvidaciji) koji su prema Klasifikaciji djelatnosti KD 2010 registrovana u sektorima od A do S. |
3.4. Statistički pojmovi koji
se javljaju u istraživanju /
popisu: |
Ostvarene investicije predstavljaju vrijednost efektivno izvršene izgradnje, izrade ili nabavke objekata, opreme i ostalog, bez obzira na to da li su završene ida li je njihova isplata izvršena (bez revalorizacije ostvarenih investicija).
Isplate za inveticije su novčana ulaganja u osnovna sredstva u toku godine u kojoj su isplate stvarno izvršene, bez obzira na momenat izgradnje ili nabavke osnovnih sredstava.
Ostvarene investicije u nova osnovna sredstva odnose se na nabavke investicionih dobara koja još nisu bila predmet kupoprodaje između neposrednih korisnika tih dobara (nabavka izvršena neposredno od izvođača građevinskih radova, proizvođača opreme ili osnovna sredstva proizvedena u sopstvenoj režiji. Obuhvata se i polovna oprema nabavljena u inostranstvu, investicije u značajnija poboljšanja postojećih osnovnih sredstava, investicije u značajnija poboljšanja zemljišta i troškovi prenosa vlasništva zemljišta.
Izgradnja novih kapaciteta obuhvata investicije u nova osnovna sredstva na novoj ili staroj lokaciji bez obzira na djelatnost kojoj su te investicije namjenjene. Novi kapaciteti obuhvataju: objekat kao ekonomsko-tehničku cjelinu, dio izgradnje objekta koji predstavlja zasebnu ekonomsko-tehničku cjelinu, nastavak gradnje ili opremanje ranije obustavljenih investicija, ulaganja u kultivisane biološke resurse, izgradnja novih saobraćajnica, nabavku novih mašina i opreme i ostalih kategorija novih osnovnih sredstava. |
| 3.5. Statistička jedinica: |
Jedinice posmatranja istraživanja su poslovni subjekti u zemlji koji su neposredni investitori, bez obzira na to da li su u redovnom ili naprobnom radu u osnivanju ili likvidaciji i fizička lica. |
| 3.6. Statistička populacija: |
Podaci o ostvarenim i isplacenim investicijama od pravnih lica u zemlji ako su neposredni investitori. |
| 3.7. Referentna oblast: |
Crna Gora |
| 3.8. Vremenska pokrivenost: |
Podaci o investicijama u Crnoj Gori se obračunavaju od 1966. god. Podaci su dostupni na sajtu 2002-2022. godine. |
| 3.9. Osnovni (bazni) period: |
Prethodna godina. |
| 6. Institucionalno ovlašćenje Vrh |
6.1. Pravni akti i drugi
dogovori: |
Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike (Sl.list Crne Gore br. 18/12 i 47/19) definisane su odredbe za prikupljanje, obradu i diseminaciju podataka. Zakon pruža Upravi za statistiku pravno ovlašćenje da prikuplja i pristupa podacima potrebnim za sprovođenje Programa i Godišnjeg plana. Zakon daje prioritet upotrebi administrativnih podataka, kao i pravo pristupa individualnim podacima koji su rezultat istraživanja ostalih proizvodaca zvanične statistike. Kao dopuna zakonskim odredbama, Uprava za statistiku je potpisala više memoranduma o saradnji sa imaocima administratvnih podataka. |
| 6.2. Dijeljenje podataka: |
Potpisani Sporazumi o saradnji sa proizvođačima zvanične statistike:
1. Upravom prihoda i carina
2. Ministarstvom finansija
3. Centralnom bankom Crne Gore
4. Trilateralni sporazum (MONSTAT, Min.fnansija i CBCG)
Međunarodne institucije:
1. EUROSTAT
2. UN organizacije
3. MMF
4. Svjetska banka |
| 7. Povjerljivost statističkih podataka Vrh |
| 7.1. Povjerljivost - politika: |
članovi 53-60 Zakona o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike ("Sl.list Crne Gore" br. 18/12 i 47/19) daju okvir za zaštitu, korišćenje i prenos povjerljivih podataka. MONSTAT je izradio dva sveobuhvatna Pravilnika koji pokrivaju procedure za zaštitu ličnih podatka, kao i vođenje pojedinačnih evidencija. U cilju realizacije zakonskog okvira o funkcionisanju bezbjednosnog sistema i statističke povjerljivosti usvojen je Pravilnik o čuvanju statističkih podatka kojim se uređuje način, vrijeme, tehnički uslovi i organizacija čuvanja statističkih podataka, radi sprečavanja njihovog uništavanja, otuđivanja i neovlašćenog korišćenja, kao i Pravilnik o sadržaju i načinu vođenja evidencije o korisnicima individualnih statističkih podataka kojim se propisuje sadržaj i način vođenja evidencije o korisnicima individualnih statističkih podatka.
Clanom 59 pristup povjerljivim podacima zvanicne statistike ogranicen je na lica koja obavljaju poslove i zadatke
kod proizvodaca zvanicne statistike i do stepena u kojem su ti podaci neophodni za proizvodnju zvanicne
statistike. Lica koja obavljaju poslove i zadatke kod proizvodaca zvanicne statistike dužna su da potpišu Izjavu o poštovanju principa povjerljivosti.
Zakon o zvanicnoj statistici i sistemu zvanicne statistike je u skladu sa Regulativom 223/2009 i Regulativom (EU) 2015/759 od 29. aprila 2015. godine koje regulišu i odredbe povjerljivosti.
Vlada Crne Gore je usvojila Izjavu o posvecenosti povjerenju u zvanicnu statistiku Crne Gore (Commitment of Confidence). |
7.2. Povjerljivost - tretman
podataka: |
Zaposleni u Upravi za statistiku Crne Gore potpisuju povjerljive izjave o poštovanju povjerljivosti podataka, i za svako namjerno kršenje povjerljivosti statističkih podataka predviđene su znatne zakonske mjere. članom 54 Zakona o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike Crne Gore ( Sl.list RCG , br.18/12, 47/19) je regulisano da se podaci prikupljeni, obradjeni i sačuvani za potrebe zvanične statistike smatraju povjerljivim, ako je na osnovu tih podataka moguće neposredno ili posredno identifikovati izvještajne jedinice, čime se otkrivaju pojedinačni podaci. Izveštajna jedinica se neposredno identifikuje imenom, nazivom ili adresom, odnosno preko dodijeljenog identifikacionog broja. Posredna identifikacija je utvrđivanje identiteta izvještajne jedinice dedukcijom, uzimajući u obzir sve mjere da bi se identifikovala izvještajna jedinica. Podaci za cije korišćenje su izvještajne jedinice dale izričit pristanak ne smatraju se povjerljivim. |
| 8. Pravila diseminacije Vrh |
8.1. Kalendar objavljivanja
podataka: |
Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike ("Sl.list Crne Gore" br. 18/12 i 47/19) se propisuje da proizvođači zvanične statistike pripremaju, ažuriraju i objavljuju Kalendar objavljivanja statističkih podataka. Objavljuje se na internet stranici Uprave za statistiku najkasnije do 20. decembra za narednu godinu, za sve proizvođače zvanične statistike koji uključuje datume objavljivanja statističkih podataka. Svaka promjena u datumu objavljivanja u Kalendaru objavljuje se unaprijed u skladu sa Procedurom o neplaniranim revizijama. |
8.2. Pristup kalendaru
(link ili referenca): |
https://monstat.org/uploads/files/O%20NAMA/Kalendar%20objavljivanja%20statsitičkih%20podataka%20za%202022.%20godinu%20-%20%20finalna%20verzija%2028.12.2021.%20za%20web%20sajt(1).pdf |
| 8.3. Korisnički pristup: |
Opšti cilj proizvodaca zvanicne statistike jeste zadovoljenje potreba svojih korisnika i da na razumljiv nacin ucini dostupnim svim korisnicima statisticke podatke u isto vrijeme i pod istim uslovima. Zavod za statistiku je u obavezi da proizvodi i vrši diseminaciju zvanicne statistike na objektivan, transparentan i profesionalan nacin, tako da svi korisnici budu ravnopravno tretirani. |
| 10. Dostupnost i jasnoca Vrh |
| 10.1. Štampana izdanja: |
Godišnje sapštenje investicije u osnovna sredstva u Crnoj Gori dostupno je na sledećem linku: https://www.monstat.org/cg/page.php?id=645&pageid=228 |
| 10.2. Publikacije: |
Uprava za statistiku objavljuje sljedeće redovne publikacije: Statistički Godišnjak, Crna Gora u brojkama, Mjesečni statistički pregled. Pored navedenih redovnih, Uprava za statistiku objavljuje i vanredne publikacije. Neke od najznačajnijih vanrednih publikacija su sljedeće: žene i muškarci u Crnoj Gori, Najcešće korišćeni statistički podaci. Sve publikacije koje objavljuje Uprava za statistiku dostupne su na sljedećem linku: http://monstat.org/cg/publikacije.php |
| 10.3. Onlajn baza podataka: |
http://monstat.org/cg/pxweb.php |
| 10.4. Pristup mikro-podacima: |
Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike ("Sl.list Crne Gore" br. 18/12 i 47/19) regulisana su pravila pod kojim spoljni korisnici mogu dobiti pristup individualnim podacima za potrebe istraživanja. članom 58 definisane su vrste naučnih i istraživačkih organizacija koje mogu dobiti takve podatke. Davanje individualnih podatka bez identifikatora moguće je isključivo na pisani zahtjev naučno-istraživačkih ustanova, u svrhu obavljanja naučnoistraživačke djelatnosti, kao i međunarodnih statističkih organizacija i proizvođača statistike iz drugih država. Istraživački subjekt potpisuje Ugovor sa Upravom za statistiku, kao i Izjavu o poštovanju principa povjerljivosti. Proizvodači zvanične statistike vode posebnu evidenciju o korisnicima i o svrsi za koju su statistički podaci dati na korišćenje. |
| 10.5. Drugo: |
Nije relevanto. |
10.6. Dokumentacija o
metodologiji: |
Metodologija godišnjeg istraživanja investicije u osnovna sredstva je dostupna na sajtu: https://www.monstat.org/uploads/files/investicije/Metodologija_Investicije%20u%20osnovna%20sredstva_2020.pdf |
10.7. Dokumentacija o
kvalitetu: |
Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike ("Sl.list Crne Gore" br. 18/12 i 47/19) definisana je posvećenost kvalitetu, kojom se obezbjeđuje da proizvođači zvanične statistike u Crnoj Gori rade i sarađuju u skladu sa međunarodnim principima kvaliteta statističkog sistema.
U skladu sa Deklaracijom kvaliteta ESS, članom 338 Ugovora o funkcionisanju EU, Regulativom 759/2015 i 223/2009 i Kodeksom prakse Evropske statistike usvojena su sljedeća dokumenta:
1. Strategija kvaliteta Uprave za statistiku
2. Vodič za implementaciju Strategije kvaliteta u Upravi za statistiku;
3. Implementacioni plan |
| 11. Upravljanje kvalitetom statističkih podataka Vrh |
| 11.1. Obezbjeđivanje kvaliteta: |
Uprava za statistiku se opredijelila za implementaciju elemenata TQM (Total quality management) modelakoji podstiče razvoj i unapređenje funkcionisanja:
- institucije,
- proizvodnje rezultata zvanične statistike i
- pojedinca.
U srednjem roku Uprava za statistiku se opredijelila za implementaciju TQM modela kroz sljedeće ciljeve:
1. Stroga posvećenost korisnicima i ostalim zainteresovanim stranama,
2. Kvalitetni statistički procesi i proizvodi,
3. Profesionalna orijentacija zaposlenih,
4. Stalna unapredenja,
5. Smanjenje opterećenja izvještajnih jedinica. |
| 11.2. Procjena kvaliteta: |
Obaveza podnošenja upitnika temelji se na Zakonu o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike od članu 28 do 30. Kvalitet podataka zasniva se na kriterijumima standarda kvaliteta: značaj statističkih podataka, tačnost i pouzdanost, pravovremeno objavljivanje podataka, uporedivost podataka, usklađenost podataka. |
| 12. Značaj statističkih podataka Vrh |
| 12.1. Potrebe korisnika: |
Međunarodni korisnici :
- UN organizacija
- međunarodni institut
Nacionalni korisnici:
- Ministarstva i drugi organi javne uprave
-Lokalne samouprave i
drugi organi lokalne uprave
- Centralna banka
- nevladine organizacije
- studenti
-istraživači
- mediji |
| 12.2. Zadovoljstvo korisnika: |
Uprava za statistiku je usvojila Strategiju upravljanja kvalitetom, Vodič za implementaciju Strategije upravljanja kvalitetom, kao i Implementacioni plan za sprovođenje politike kvaliteta.
U cilju mjerenja stepena do kojeg ispunjava svoje obaveze prema korisnicima i u sklopu nove politike kvaliteta, Uprava za statistiku je sprovela istraživanje o zadovoljstvu korisnika.
Rezultati istraživanja dostupni su na web stranici Uprave za statistiku, link: https://www.monstat.org/uploads/files/O%20NAMA/2.%20Izvjestaj%20o%20zadovoljstvu%20korisnika%20-%202022_FINAL(1).pdf |
| 12.3. Potpunost podataka: |
Istraživanje je u skladu sa nacionalnim zahtjevima. |
| 13. Tačnost i pouzdanost statističkih podataka Vrh |
| 13.1. Opšta procjena: |
Istraživanje se zasniva na izvještajnom metodu. Prikupljaju se podaci od velikih i srednjih pravnih lica (ukljčena su sva pravna lica), dok se mala biraju prema stratifikovanom uzorku i stratifikacija se vrši prema sektorima Klasifikacije djelatnosti 2010 (KD 2010) i prema klasi broja radnika. Dobijeni podaci su podložni uobičajenim vrstama grešaka u vezi sa greškom uzorkovanja, greškom obuhvata, mjerenja, obrade i neodaziva. |
| 13.2. Greška uzorka: |
Kako istraživanje ne uključuje sve jedinice ciljne populacije, već slučajno odabrani uzorak, javljaju se greške u uzorku prilikom ocjene podataka. Koeficijent varijacije je relativna mjera tačnosti ocjene podataka. Uz njega računa se i donja i gornja granica intervala povjerenja. |
| 13.3. Ne-uzorkovana greška: |
Ne-uzoračke greške se vežu za ostale greške koje nisu vezane za uzorak. U ne-uzoračke greške spadaju: greška obuhvata, greška mjerenja, greška odaziva i greška obrade. |
| 14. Pravovremenost i tačnost objavljivanja podataka Vrh |
| 14.1. Pravovremenost: |
Podaci se publikuju 102 dana nakon završenog referentnog perioda. |
| 14.2. Tačnost: |
Indikator tačnosti predstavlja vremensku razliku između stvarne objave podataka i planirane objave podataka.
P3 = dact - dsch
što se tiče istraživanja investicija u osnovna sredstva, za 2022. godinu, tačnost=0, što znači da su podaci objavljeni u skladu sa Kalendarom objave podataka. |
| 15. Koherentnost i uporedivost statističkih podataka Vrh |
| 15.1. Geografska uporedivost: |
Metodologija je usaglašena sa međunarodim statističkim standardima tj. sa Evropskim sistemom računa (ESA2010) i Sistemom nacionalnih računa (SNA2008). |
| 15.2. Vremenska uporedivost: |
Podaci su od 2009. god. dostupni po Klasifikaciji djelatnosti KD2010 na nivou sektora. |
| 15.3. Domen usklađenosti: |
Upitnik je usaglašen sa međunarodnim statističkim standardima i metodologijom tj. Evropskom sistemu nacionalnih računa (ESA95) i sistemu nacionalnih računa (SNA93) i revidiran je prema klasifikaciji ESA 2010. |
| 15.4. Interna usklađenost: |
Podaci su interno povezani. Viši nivo agregacije je izveden iz detaljih indeksa prema dobro definisanim procedurama. |
| 17. Revizija statističkih podataka Vrh |
| 17.1. Politika revizije: |
Uprava za statistiku je usvojila politiku revizije i ista je dostupna na web sajtu: http://www.monstat.org/cg/page.php?id=1493&pageid=1493 |
| 17.2. Praksa revizije: |
U ovom istraživanju se koriste redovne revizije. Velike i neplanirane revizije se koriste samo u posebnim slučajevima definisanim politikom revizije. |
| 18. Obrada statističkih podataka Vrh |
| 18.1. Izvor podataka: |
Istraživanje se zasniva na izvještajnom metodu. Podaci se prikupljaju na slučajnom stratifikovanom uzorku i stratifikacija se vrši prema sektorima i po klasi br.radnika. Izvještajne jedinice koje su ušle u uzorak popunjavaju obrazac INV-01 iz knjigovodstvene, finansijske dokumentacije kao i iz investicionih programa i tehničke dokumentacije. Obzirom na to da se za ovaj izvještaj koriste razni izvori podataka, neophodno je da se srodni podaci međusobno uporede i usaglase.
Izvor podataka za fizička lica je administrativni . |
18.2. Učestalost (frekvencija)
prikupljanja podataka: |
Godišnje. |
| 18.3. Prikupljanje podataka: |
Podaci se prikupljaju upitnikom (poštom, mailom ili faksom). |
18.6 Prilagođavanje
podataka: |
Nije relevantno |
